ANALYSE – Afgelopen donderdag dreigde het Witte Huis Turkije met meer economische sancties, wanneer het land de Amerikaanse predikant Andrew Brunson niet vrijlaat.
Brunson heeft sinds twee jaar huisarrest vanwege zijn vermeende banden met de in Turkije verboden Hizmet-beweging. Zijn vrijlating is de inzet van de huidige economische en diplomatieke rel tussen Turkije en de VS.
Als gevolg van de nieuwe sanctiedreiging tuimelde de Turkse lira fors omlaag. Maandag was een euro weer bijna 7 Turkse lira waard.
President Trump gelooft waarschijnlijk dat hij de handelsoorlog met Turkije aan het winnen is. Zijn “geliefde DOLLAR” is “heel sterk”, twitterde hij.
Turkije schuift op richting Qatar en Iran
In werkelijkheid schiet de VS in zijn eigen voet. Door Turkije te straffen drijft Trump het land in de armen van landen die niet tot Amerika’s beste vriendenkring horen en die het strategische belang van Turkije wél inzien.
Twee opmerkelijke en verontrustende gebeurtenissen van de afgelopen week:
• IRAN: De Turkse minister van Financiën Berat Alkayrak zei tijdens een persconferentie dat "we geen boetes voor Halkbank verwachten". Halkbank, een Turkse staatsbank, schond de economische sancties tegen Iran en één van zijn bestuurders zit in een Amerikaanse gevangenis. De implicatie is evident: Turkije staat aan de kant van Iran, van oudsher sponsor van terrorisme.
• QATAR: Deze puissant rijke golfstaat leende Turkije afgelopen week 15 miljard dollar, omgerekend ruim 13 miljard euro. Qatar is ook een land dat terrorisme een warm hart toedraagt. Qatar is zo corrupt dat het haast lachwekkend is: het land kocht het WK voetbal 2022. Dat wordt nu gehouden in de woestijn.
Deze kaart maakt veel duidelijk. Trumps handelsoorlog versterkt de banden tussen Turkije, Iran en Qatar.
With the U.S. firmly aligned with Saudi Arabia, #Qatar's support for #Turkey deepens the rift with America. pic.twitter.com/be8ZW5aeHT
— Carl R. Tannenbaum (@NT_CTannenbaum) August 16, 2018
Om een idee te krijgen van de schade voor het Westen: acht jaar geleden stond Turkije op het punt om lid te worden van de EU. Het was een democratisch land dat de doodstraf had afgeschaft en klaar stond om de dictatuur van het Midden-Oosten te verruilen voor een alliantie met de VS en Europa. Met democratie, burgerrechten en een rechtssysteem.
Aan de aftakeling van die alliantie ging het nodige vooraf. Niet in de laatste plaats een Duitsland dat huiverig was voor het idee dat 80 miljoen Turken opeens zelf kunnen beslissen waar ze zich vestigen. En dat was natuurlijk koren op Erdogans paranoïde molen.
Hoe het ook zij, de NAVO-bondgenoot met het grootste leger schurkt nu comfortabel tegen Iran aan en en staat in het krijt bij Qatar. Trump zou er goed aan doen Turkije weer in het eigen kamp te krijgen in plaats van dat hij straffen uitdeelt om één man vrij te krijgen.
De Turkse economie heeft alle hulp nodig die het krijgen kan. Op dit moment zijn het Iran en Qatar die die hulp gaan bieden. Ook Rusland en China kijken de kat uit de boom, zegt Reva Goujon van Global Analysis Stratford.
Turkije heeft al een militair samenwerkingsverband met Rusland en China heeft Erdogan gepaaid voor zijn nieuwe Zijderoute.
Mismanagement van Erdogan
Wat natuurlijk blijft is dat Turkije veel over zichzelf heeft afgeroepen. Erdogans mismanagement van de centrale bank kan de lira verder doen wegzinken.
Want laten we wel wezen: Erdogan is wel de man die oprecht gelooft en zegt dat “wanneer je naar oorzaak en gevolg kijkt, de rente de oorzaak en de inflatie het gevolg is. Hoe lager de rente, hoe lager dus de inflatie.” En dat terwijl elke eerstejaars economiestudent weet dat het omgekeerde het geval is.
Het eindspel? Misschien wel een redding door het IMF. Vanuit een westerse optiek misschien wel het mechanisme om Turkije terug in het gareel te krijgen.
Maar of de Turken dat willen? Erdogan zal een IMF-lening vooral zien als zo’n lening die Griekenland onder curatele heeft gebracht. Erdogan verdenkt het Westen ervan Turkije te willen ontmantelen, net zoals dat het deed met het Ottomaanse rijk onder het Verdrag van Sèvres in 1920.
En wat is het voordeel voor de Amerikanen? Met een sterke dollar de al zwakke Turkse lira verbrijzelen. Maar wat schiet de VS daarmee op? Volgens sommige economen is de dollar sowieso al te sterk.
Misschien krijgt Amerika Andrew Brunson wel terug – één man die op het verkeerde moment op de verkeerde plaats stond te prediken. De prijs van deze ‘overwinning’: Turkije raakt verder van het Westen vervreemd en versterkt de banden met Rusland, China, Qatar en Iran.